روماتیسم با ستون فقرات چه می نماید؟ - وبلاگ ستاره

به گزارش وبلاگ ستاره، اسپوندیلیت آنکیلوزان، یک بیماری روماتیسمی دردناک و پیشرفت کننده است که معمولا مفاصل ستون فقرات را درگیر می نماید ولی می تواند سایر مفاصل را هم در برگیرد و حتی می تواند روی سایر اندام ها (چشم ، ریه، روده و قلب) اثر بگذارد. اسپوندیلیت آنکیلوزان یا A.S به وضعیتی گفته می گردد که در آن، همه یا بعضی از مفاصل ستون فقرات باهم درآمیخته

روماتیسم با ستون فقرات چه می نماید؟

اسپوندیلیت آنکیلوزان، یک بیماری روماتیسمی دردناک و پیشرفت نماینده است که معمولا مفاصل ستون فقرات را درگیر می نماید ولی می تواند سایر مفاصل را هم در برگیرد و حتی می تواند روی سایر اندام ها (چشم ، ریه، روده و قلب) اثر بگذارد. اسپوندیلیت آنکیلوزان یا A.S به وضعیتی گفته می گردد که در آن، همه یا برخی از مفاصل ستون فقرات باهم درآمیخته و یکپارچه می شوند. برخی پزشکان، این بیماری را با نام روماتیسم ستون فقرات معرفی نموده اند. در مصاحبه با دکتر محمدمهدی امام، فوق تخصص روماتولوژی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، به آنالیز این بیماری عجیب پرداخته ایم.

آقای دکتر! لطفا در ابتدا تعریفی از بیماری روماتیسم ستون فقرات یا اسپوندیلیت آنکیلوزان داشته باشید..

اسپوندیلیت آنکیلوزان یا روماتیسم ستون فقرات یعنی چسبیدن ستون مهره ها به هم. مشخصه اصلی این بیماری چسبیده شدن ستون مهره است که تقریبا در دوسوم بیماران اتفاق می افتد. این بیماری بیشتر در افراد جوان و در دهه دوم و سوم زندگی آنها دیده می گردد و در مردان سه برابر بیشتر از زنان است، در حالی که در گذشته این اندازه 9 برابر بود. علت کم شدن این اندازه آن است که چون در زنان بیماری AS خیلی غیرعادی بروز پیدا می نماید و ممکن است از ستون مهره آغاز نگردد، پزشکان متخصص دچار سردرگمی می شدند ولی با اطلاعات تازه و آشنایی بیشتر پزشکان با بروز این بیماری در خانم ها، این رقم سه برابر نسبت به مردان کاهش پیدا نموده است. بروز بیماری بعد از 50 سالگی خیلی کم است، اگرچه ممکن است دیده گردد زیرا بیش از 95 درصد بیماری تا این سن بروز پیدا می نماید.

علت بروز این بیماری چیست؟

علت اینکه چرا این بیماری به وجود می آید، هنوز مشخص نیست اما AS یکی از بیماری هایی است که ژنتیک در آن بسیار دخالت دارد. ما سه بیماری در زمینه روماتولوژی داریم که عامل ژن در آن بسیار قوی است: پسوریازیس، لوپوس و همین AS که زمینه فامیلی دارد و با ژن خاصی به نام B27 همراهی قوی دارد، به طوری که بیش از 90 درصد بیماران AS دارای این ژن هستند، گرچه برخی مواقع در AS ثانویه یعنی ASای که ثانویه به بیماری ها به خصوص بیماری های روده ای ظاهر می گردد، ممکن است این ژن نقش کم رنگ تری داشته باشد ولی در غالب موارد AS زمینه ژنتیکی دارد. حتی در بستگان این بیماران ممکن است AS به طور کامل بروز نکند اما علایم خفیفی را از AS در آنها پیدا کنیم. به اسم مثال به جای اینکه این افراد دردهای ستون مهره ای پیدا نمایند دردهایی در کف پاشنه، دردهایی بین دو کتف و قسمت جلوی سینه دارند که گاهی اوقات می تواند طولانی مدت باشد، به طوری که کاملا برای پزشکان گمراه نماینده است تا اینکه متوجه زمینه فامیلی آنها بشویم و بدانیم که این افراد در بستگان شان بیماری AS دارند و این علایم غیرعادی، علایم ثانویه AS است، البته این طور نیست که اگر ژن وجود داشته باشد، فرد حتما به این بیماری مبتلا گردد.

خیلی از افراد ژن را دارند ولی مبتلا نیستند. شیوع B27 بر اساس زمینه ژنتیکی جامعه بسیار فرق دارد ولی چیزی حدود 2 درصد افراد جامعه ممکن است این ژن را داشته باشند ولی همه آنها به AS مبتلا نمی شوند اما خطر ابتلا در این افراد بالاتر از دیگر افرادی است که این ژن را ندارند. علاوه بر این علت دیگری برای بیماری مطرح شده است و آن هم عفونت است. عفونت خاصی به نام کلبسیلا در ایجاد این بیماری دخیل دانسته شده است که این میکروب به خصوص از راه دستگاه گوارش وارد بدن می گردد و ممکن است به علت شباهت اش با ساختمان های مفاصل و ستون مهره، علایم واکنش بدن نسبت به این میکروب را در ستون مهره ها و مفاصل پیدا کنیم. پس در یک زمینه ژنتیکی مشخص که B27 است فرد دچار عفونت های خاصی می گردد و این عفونت خاص به ایجاد بیماری AS در این افراد منجر می گردد. به همین علت هم است که بیشتر افراد علایم خود را در دهه دوم و سوم زندگی شان نشان می دهند چون به هر حال یک بار با این میکروب تماس داشته اند و بیماری در این مدت بروز می نماید و به همین علت است که هر چه سن بالاتر می رود شیوع AS کمتر می گردد.

یعنی می گردد با آنتی بیوتیک، این بیماری را درمان کرد؟

نه! این طور نیست که شما بتوانید جلوی بیماری را با درمان آنتی بیوتیکی بگیرید. همان طور که گفتم عفونت نقشی در بروز بیماری AS دارد اما تنها عامل مشخص نماینده نیست. اینکه چرا برخی دچار این بیماری می شوند و برخی دیگر نمی شوند، هنوز مشخص نیست. امروزه نقشه های ژنتیکی ریزتری را از این بیماری پیدا نموده اند که برخی از آنها خیلی قوی تر با این بیماری همراهی دارد و احتمال ابتلا به AS را بیشتر می نماید.

با توجه به اینکه این بیماری، ارثی است؛ آیا می توان از آن پیشگیری کرد؟

نه! متاسفانه این بیماری راه پیشگیری ندارد و در افرادی که ژن آن را دارند احتمال بروز وجود دارد و در صورتی که بروز پیدا کند، مراجعه سریع به پزشک و جلوگیری از پیشرفت بیماری و گرفتن آموزش های لازم بسیار مهم است تا بیماری عوارض خود را به صورت زمین گیر شدن افراد ایجاد نکند.

حالا درمانی دارد یا نه؟

امروزه درمان های تخصصی در این بیماران داریم که دست ما را در درمان این بیماران بازتر نموده است. بسیاری از بیماران به خصوص افرادی که در مراحل اولیه بیماری مراجعه می نمایند درمان پیروز تری خواهند داشت، چرا که اگر روماتیسم دیر درمان گردد به تدریج ستون مهره به هم چسبیده می گردد و کلیه حرکات ستون مهره با مشکل روبرو می گردد و با پیشرفت بیماری، به تدریج قسمت های فوقانی تر و حتی تا گردن گرفتار می گردد، به طوری که این بیماران حتی گردن شان را نمی توانند بالا بیاورند و مجبورند بیشتر زمین را نگاه نمایند. گرچه این بیماری مرگ و میر را زیاد نمی نماید ولی در ایجاد معلولیت نقش مهمی دارد. اما متاسفانه درمان ها بسیار گران هستند و هزینه درمانی بیماران معمولا در ماه به حدود یک و نیم میلیون تومان می رسد و تا زمانی که درمان ها را ادامه دهند، نتیجه خواهند گرفت و چنانچه درمان قطع گردد، علایم بیماری باز خواهد گشت. برای درمان داروهای مختلفی داریم که مهم ترین آنها داروهای ضد التهاب هستند.

درمان های مکمل دیگری هم داریم که کمتر در گرفتاری های ستون مهره استفاده می کنیم و بیشتر برای درگیری های مفصلی و چشمی این بیماران استفاده می گردد. توجه داشته باشید که نقش آموزش در این بیماران بسیار مهم است، چراکه اگر به این بیماران آموزش داده گردد و توصیه های لازم برای جلوگیری از پیشرفت ناهنجاری های ستون فقرات داده گردد، زندگی بسیار مناسب تری را خواهند داشت. شاید نقش عمده آموزش های بیماران، جلوگیری از پیشرفت بیماری و ایجاد زندگی بهتر برای آنها است. در کشورهایی که از نظر هزینه های اقتصادی، مسائل درمانی دارند، نقش آموزش های بیماران در جلوگیری از پیشرفت پررنگ تر است.

علایم بیماری

علایم بیماری بر اساس سن و جنس می تواند بسیار متغیر باشد. افرادی که کاملا علایم مشخص بیماری را دارند که معمولا مردان دهه دو و سه هستند، با دردهای ستون مهره مراجعه می نمایند. دردهای ستون مهره تا مدت ها با دیسک کمر اشتباه گرفته می شد و غالب بیماران ام آرآی و حتی عمل جراحی دیسک کمر را انجام می دادند. همان طور که می دانید نتیجه ام آرآی در 30 درصد موارد مثبت کاذب می گردد، یعنی حتی افرادی که تا به امروز کمردرد را تجربه نکردند و الان هم کمردرد ندارند اگر ام آرآی انجام دهند در یک سوم آنها دیسک های ظریفی دیده می گردد اما برخلاف دیسک، درد بیماران مبتلا به AS حالت التهابی دارد. درد دیسک معمولا با استراحت بهتر می گردد ولی درد بیماران روماتیسم ستون فقرات با استراحت بدتر می گردد و صبح ها با سفتی صبحگاهی بلند می شوند که این کاملا برخلاف دیسک است، البته سفتی صبحگاهی در افرادی که قوس کمرشان زیاد است و یا افرادی که بستر مناسبی ندارند هم دیده می گردد ولی این سفتی صبحگاهی خیلی کوتاه مدت است و سفتی فرد بعد از یک تا دو دقیقه بعد از بیدار شدن از بین می رود ولی در بیماران مبتلا به روماتیسم ستون فقرات سفتی صبحگاهی بسیار طولانی مدت است و معمولا بیش از یک ساعت طول می کشد.

پس علامت عمده این بیماری دردهای ستون مهره ای است که حالت التهابی دارد و با استراحت بدتر و با فعالیت، به تدریج بهتر می گردد. گاهی اوقات بیماران دچار دردهایی در قسمت های تحتانی ستون مهره و به خصوص در ناحیه باسن می شوند. این دردها ممکن است اوایل متناوب باشد. این محل، محل مفاصل ساکروایلیاک است که در این بیماری تقریبا در تمامی موارد درگیر می گردد. در اوایل دردها حالت متناوب دارد، به طوری که مدتی این باسن و مدت دیگر باسن بعدی درد دارد و بعد از مدت دیگری ممکن است دردها ثابت باقی بمانند. این دردها هم حالت التهابی دارد، یعنی صبح ها بعد از استراحت بیشتر است و با فعالیت به تدریج بهتر می گردد. اگر بخواهیم از دردهای ستون مهره غیرعادی نام ببریم که به خصوص در خانم ها و در افراد جوان تر دیده می گردد، دردهای بین دو کتفی است که مدت های طولانی باقی می ماند. البته شاید مهم ترین علت دردهای بین دو کتف، علل عضلانی باشد ولی درد این یبماران شب ها شدت پیدا نموده و صبح ها کاهش پیدا می نماید.

گاهی اوقات بیماران دچار دردهایی در قسمت جلوی سینه به خصوص روی استخوان جناق و اطراف آن می شوند که این دردها معمولا مدت ها به وسیله متخصصان قلب مورد آنالیز قرار می گیرند و در نهایت علت آن را دردهای عضلانی اسم می نمایند، در حالی که ممکن است این دردها آغاز بیماری روماتیسم ستون فقرات باشد. از علایم دیگری که در این بیماران دیده می گردد درگیری محل اتصال لیگامان ها و تاندون ها به استخوان است، به خصوص اینکه این بیماران دچار دردهایی در ناحیه زیر و پشت پاشنه می شوند که ممکن است مدت ها با خار پاشنه اشتباه گرفته گردد. گاهی اوقات محل اتصال تاندون ها در اطراف زانو و شانه ممکن است درگیر گردد و از لحاظ تشخیصی سردرگمی ایجاد کند. از علایم دیگر این بیماری درگیری های مفصلی است که در بچه ها و خانم ها می تواند اولین علامت باشد بدون اینکه ستون مهره درگیر شده باشد. در پا مفاصل معمولا متورم می شوند، گرم می شوند و باد می نمایند و با روماتیسم های دیگر اشتباه گرفته می شوند، به خصوص اگر ستون مهره ها درگیر نباشد. از علایم دیگر این بیماری درگیری های چشمی است که ممکن است سال ها قبل از بروز روماتیسم و یا بعد از بروز آن خود را نشان دهد که به قرمزی یکطرفه چشم همراه با تاری دید منجر می گردد، البته خوشبختانه کمتر عوارض چشمی مزمن مانند چسبندگی در این بیماران دیده می گردد ولی این حملات می تواند به صورت تکرارشونده تا مدت ها ادامه پیدا کند. ندرتا بیماری دارای عوارضی در ریه، قلب و دستگاه گوارش است که البته زیاد شایع نیست ولی در بیماران می توان مشاهده کرد.

منبع: http://www.salamat.com

ae

منبع: راسخون