لازم نیست اینقدر درد بکشید! - وبلاگ ستاره

به گزارش وبلاگ ستاره، مقوله درد موضوع عجیبی است. آنچنان عجیب که گاهی نمی دانیم از آن بنالیم یا به خاطر فرصت هایی که برای نجاتمان از چنگال بیماری ها و آسیب های سخت تر ایجاد می نماید از آن ممنون باشیم. در این مورد با دکتر آل بویه فوق تخصص درد صحبت نموده ایم،

لازم نیست اینقدر درد بکشید!

گفت وگو: رضا حسینمردی

مقوله درد موضوع عجیبی است. آنچنان عجیب که گاهی نمی دانیم از آن بنالیم یا به خاطر فرصت هایی که برای نجاتمان از چنگال بیماری ها و آسیب های سخت تر ایجاد می نماید از آن ممنون باشیم. در این مورد با دکتر آل بویه فوق تخصص درد صحبت نموده ایم،

دردهایمان قابل تحمل باشند یا نه؛ نباید فراموش کنیم که درد یک فرایند است؛ یک فرایند که با اولین نشانه های ساده درد آغاز می گردد و تا تشخیص نهایی بیماری ادامه دارد. حتی به قیمت تحمل دردهای وحشتناکی که اغلب قابل کنترل هم نیستند. دکتر محمودرضا آل بویه متخصص بیهوشی و فوق تخصص در رشته درد در این گزارش از فرایند رو به پیشرفت شیوه های نوین کنترل درد می گوید و اینکه با توسعه رشته تخصصی درد دیگر احتیاجی نیست بسیاری از دردها را صبورانه تحمل کرد و دم برنیاورد. دکتر آل بویه عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران و رئیس مجتمع آموزشی و پزشکی رسول اکرم (ص) هم هست که هر دو مجموعه، درتعداد نخستین مجریان شیوه های کنترل درد در 4 سال اخیر قرار دارند.

دردها قابل کنترل اند؛ حتی دردهای حاد

مقوله درد به طور کلی به دو زیرگروه تقسیم می گردد: دردهای مزمن و دردهای حاد. شایع ترین نوع درد در زیرگروه دردهای حاد، دردهای بعد از عمل هستند که گاهی تحمل آنها حتی با دردهای قبل از عمل هم قابل قیاس نیست. این درحالی است که دانش پزشکی امروز بر لزوم کنترل دردهای بعد از عمل های جراحی تاکید بسیاری دارد. در حال حاضر در اغلب کشورهای پیشرفته جهان، سیستم علمی کنترل دردهای حاد، سیستمی رایج و بسیار لازم است؛ اما این شیوه حداقل تا چند سال پیش در ایران اصلاً شناخته شده نبود و با وجود رواج محدود آن در بعضی دانشگاه ها و بیمارستان های خصوصی، روشی کاملاً ناشناخته به تعداد می رفت. روشی که به کار نبستن آن منجر به متداول شدن برخوردهای کنترل درد به شیوه هایی کاملاً سنتی، غیرآکادمیک و علمی شده بود. با رواج این علم تازه و راه اندازی سیستم های کنترل درد بعد از عمل های جراحی که یکی از مطرح ترین روش های این رشته است، بسیاری از دردهای حاد به راحتی قابل درمان هستند.

سرویس کنترل درد حاد چیست؟

سرویس کنترل درد حاد مجموعه ای است شامل پرستار، پزشک متخصص و یکسری تجهیزات ویژه. منظور از تجهیزات، پمپ های کنترل ویژه ای است که با استفاده از آنها دارو به صورت مداوم یا متناوب به بیمار تزریق می گردد. این پمپ های تزریق انواع مختلفی دارند وهرکدام از آنها تا 24 ساعت هم قابل شارژند به طوری که در چند روزی که بیمار برای کنترل درد به تزریق دارو احتیاج دارد، کاملاً قابل استفاده هستند. پمپ های تزریق یا ثابتند یا دائمی. این پمپ ها قابل برنامه ریزی هستند به گونه ای که نه تنها میزان تزریق دارو برای کاهش درد در آن ها تعیین شده است بلکه به گونه ای برنامه ریزی شده اند که یک دوز واحد در فواصل زمانی تعیین به آن اضافه می گردد. در بعضی از آنها هم قفلی تعبیه شده که مثلاً در یک بازه زمانی یک ساعته یا نیم ساعته قابل تعریف است. این سیستم یاری می نماید تا مریض با استفاده غیراصولی دچارعوارض بیش ازحد مصرف دارو و مصونیت نسبت به آن به علت استفاده بی قاعده نگردد؛ مسئله ای که اغلب در شیوه های سنتی کنترل درد با آن روبرویم.

درد در فاز اولیه به اسم یک کنترل نماینده عمل می نماید و حتی ناجی بیمار به تعداد می آید؛ اما زمانی که بیماری تشخیص داده شد، درد باید کنترل گردد و بیمار به هیچ وجه نباید درد بکشد چون در این مرحله بیماری تشخیص داده شده و شیوه درمان هم شناسایی شده است.

کاهش درد بدون تأثیرات سوء ناشی از داروهای مخدر

یکی دیگر از فزونی های این روش کاهش میزان تزریق داروهای مخدر به بیماران برای کاهش درد است. تحقیقات نشان داده که تزریق مخدر در این روش نسبت به روش های سنتی که بیمار ناگزیر و به صورت متناوب مورد تزریق داروهای مخدر قرار می گرفت، بسیار کم تر است. ضمن اینکه استفاده از این داروها در فواصل زمانی تعیین و به میزان کاملاً محاسبه شده صورت می گیرد. در این روش از آنجا که بیمار دوز حداقلی از دارو را استفاده می نماید مصرف میزان داروهای مخدر در کل کاهش پیدا می نماید. بنابراین روش فوق حتی از این جنبه هم کاملاً به نفع بیمار است، به خصوص در این شرایط که به غلط استفاده از داروهای مخدر برای تسکین دردها در فرهنگ ما باب شده است. تحقیقات نشان داده که میزان مصرف این داروها بنابر دستورالعمل خاص پزشک معالج طی 2 تا 5 روز بعد از عمل جراحی با نظم از پیش معین شده ای کاهش پیدا می نماید و به همین ترتیب قطع می گردد. بنابراین نه تنها هیچ وابستگی در پی ندارد بلکه باعث آرامش و بیشتر شدن تحمل بیمار هم می گردد. استفاده از این سیستم حدود 4 سال است که در بیمارستان رسول اکرم(ص) متداول و به مرور نهادینه شده است به طوری که در تمام بخش های بیمارستان برای کنترل درد بعد از عمل همین شیوه پیاده می گردد.

شدیدترین دردها کدامند و چرا

درد کلیه که ناشی از رسوب املاح به صورت سنگ در کلیه است و درد دندان در تعداد شدیدترین دردها قرار دارند. این درد شدید هم ناشی از تحریک شدید ریشه یا شبکه عصب است که به طور مستقیم احساس درد بسیاری را در بیمار ایجاد می نماید. البته همین درد غیرقابل تحمل بسته به اینکه در چه قسمتی از بدن باشد نشانه ها و یافته هایی هم ایجاد می نماید که از همین طریق شناسایی و تشخیص محل آسیب دیده امکان پذیر می گردد و از این طریق می توان پی برد که ریشه عصبی در چه ناحیه ای تحت فشار است و با شناسایی آن درد را کنترل و آسیب وارده را درمان کرد.

پایانی برای دردها

بحث درد و روش های کنترل وتسکین آن رشته های تازهی است که با توسعه روزافزون دانش پزشکی شاهد آن هستیم. در این روش دیگر احتیاجی نیست بیماران بدون علت درد را تحمل نمایند. آن هم دردی که علاوه بر فشار روحی و روانی وارد بر آنها، اغلب جسمشان را هم با مسائل بسیاری روبه رو می نماید.

درد کلیه که ناشی از رسوب املاح به صورت سیگ در کلیه است و درد دندان در تعداد شدیدترین دردها قرار دارند. این درد شدید هم ناشی از تحریک شدید ریشه یا شبکه عصب است.

لازم نیست زمان زیادی در بیمارستان بستری باشید

هر چند استفاده از شیوه درمانی کنترل دردهای حاد هنوز در کشورما همه گیر نشده اما باید متذکر شد که استفاده از این شیوه بعد از عمل حتی می تواند ضروری هم باشد. به هر صورت بعد از انجام عمل جراحی بیمار نباید درد داشته باشد چون خود درد می تواند باعث بهم ریختن سیستم های فیزیولوژیک او و حتی جلوگیری از بهبود زخم و فرآیند درمان گردد. خوشبختانه با راه اندازی این سیستم و به کارگیری پرسنل مجرب و استفاده ازرژیم های مختلف دارویی و تزریق دقیق آنها به وسیله پمپ های ویژه این سیستم، می توان درد بیمار را به خوبی کنترل کرد، به گونه ای که بیمار بعد از عمل با دردی روبرو نباشد و تنها فرآیند بیماری کنترل گردد. بدون شک این شیوه هم از نظر روحی و روانی و هم از جنبه مالی به نفع بیمار است چرا که این روش مدت اقامت بیمار در بیمارستان را به میزان قابل توجهی کاهش می دهد و فرآیند بیماری به سرعت طی می گردد، بیمار بهبود پیدا می نماید و در کوتاه ترین زمان ممکن می تواند بیمارستان را ترک کند.

درد نشانه ای برای رهایی از بیماری

درد در حقیقت یک علامت است. وجود درد به اسم یک علامت به تشخیص و کنترل بیماری یاری می نماید؛ آنچنان که در بعضی موارد و البته در شرایط خاص اگر درد وجود نداشته باشد بیماری اصلاً تشخیص داده نمی گردد یا حتی زمانی خودش را نشان می دهد که دیگر قابل کنترل و درمان نیست. مثلاً در خصوص شکستگی ها و گچ گرفتن محل آسیب دیده اگر فشار بیش از حد گچ، جریان خون رسانی را مختل کند بروز درد نشانه ای است که به سادگی عضو آسیب دیده را از قربانی شدن نجات می دهد. در حقیقت درد در فاز اولیه به اسم یک کنترل نماینده عمل می نماید و حتی ناجی بیمار به تعداد می آید؛ اما زمانی که بیماری تشخیص داده شد، درد باید کنترل گردد و بیمار به هیچ وجه نباید درد بکشد چون در این مرحله بیماری تشخیص داده شده و شیوه درمان هم شناسایی شده است.

از درد خبری نیست حتی در زایمان طبیعی

درد زایمان هم یک درد احشایی است. در فاز انتهایی زایمان انقباض های ایجاد شده باعث می شوند که جنین با یکسری حرکات درونی به سمت کانال زایمان راهنمایی گردد و تولد اتفاق بیفتد. درد شدید ایجاد شده هم در حقیقت به خاطر انقباض های شدید عضلات داخل رحم است. به علت این انقباضات شدید و تحریک ریشه های عصبی درد ایجاد شده در این ناحیه اغلب بسیار شدید و غیرقابل تحمل است. دردی که به هر ترتیب فرایند طبیعی زایمان است؛ البته تا مراحل اولیه.

زایمان های طبیعی جایگزینی مناسب برای سزارین

روش کنترل درد روشی بسیار مناسب برای رواج دوباره زایمان های طبیعی است. روشی که مزایای آن برای مادر و فرزند به طور کامل شناخته شده است. با به کار بستن شیوه های کنترل درد، حتی درد زایمان هم کاهش قابل توجهی پیدا می نماید. در فرآیند زایمان طبیعی بعد از اینکه مادر به فاز دوم زایمان رسید دیگر نباید درد را تحمل کند، چون از این مرحله به بعد با استفاده از شیوه های کنترل درد، درد زایمان به میزان زیادی قابل کنترل است. در این روش با تجویز داروهایی تعیین و البته در دوز تعیین درد مادر کنترل می گردد، بدون این که انقباض رحمی او مختل گردد. عدم استفاده از داروهای بی حس نماینده در زایمان طبیعی به این علت است که اگر استفاده از این داروها به حدی باشد که مانع انقباض عضلات گردد هم زمان با کاهش درد فرآیند زایمان را هم به تأخیر می اندازد. این در حالی است که با استفاده از متدهای نوین کنترل درد، این داروها با دوز تعیین و در زمان تعیین به بیمار تزریق می شوند به گونه ای که نه تنها مادر دردی را تحمل نمی نماید بلکه در انقباضات دهانه رحم هم خلل وارد نمی گردد. با در نظر گرفتن مزایای زایمان طبیعی برای مادر و فرزند و با رواج این روش کنترل درد زایمان در سراسر کشور می توان تا میزان زیادی جلوی سزارین های بی مورد را گرفت. به خصوص اینکه این روش برای تمام مادرانی که منعی در زایمان ندارند بدون اعمال هیچ محدودیتی قابل اجراست.

منبع:زندگی ایده آل ش 53

/ج

منبع: راسخون