متولی کتاب های ایرانشناسی کیست؟ - وبلاگ ستاره

به گزارش وبلاگ ستاره، خبرنگاران- آناهید خزیر: 30 اردیبهشت را روز ایران شناسی و ایران گردی نامیده اند، بسیاری از گردشگران اردیبهشت را برای گشت و گذار در ایران انتخاب می نمایند زیرا جای جای این سرزمین زیباتر از هر ماه دیگری جلوه گری می نماید. ایران سرزمینی است که جاذبه های گردشگری بسیاری دارد و در سفرنامه ها هم پرمحتواترین تعاریف از سرزمین ایران را، در سفرنگاشت ها و یادداشت های جهانگردان و سفرنویسان می یابیم. بسیاری از گردشگران اروپایی نیز ایران، این مقصد باستانی گردشگری را انتخاب می نمایند، در بازگشت به کشور خود، در نغزترین عبارات، سفر به ایران را بهترین تجربه و سرآمد سفرهای خود ذکر می نمایند.

ایران بر پایه داده های آماری یونسکو از نظر جاذبه های طبیعی و گردشگری در ردیف مناسبی قرار گرفته است اما با وجود این پتانسیل ها ایران همچنان سهم اندکی از گردشگران جهانی را در اختیار دارد. نتیجه ضعف گردشگری ایران کم کاری و عدم کارایی تمام حوزه ها و دست اندرکاران این صنعت از جمله نشر کتاب های گردشگری است. شهرهای ایران جاذبه های گردشگری بسکمک دارد که بسکمک از آن ها بکر و ناشناخته مانده است و چه بسا معرفی این بخش های ناشناخته در کتاب ها می تواند بیشتر ایران را به جهانیان بشناساند.

یکی از اصلی ترین دست اندرکارانی که در این زمینه فعالیت می نماید بنیاد ایران شناسی است و بسکمک از پژوهشگران ایران شناسی بر این باورند که بنیاد ایران شناسی ردیف بودجه خوبی را در سال های 98 و 99 داشته است اما آن چنان که باید و شاید متولی آثار ایران شناسی نیست. چرا سازمانی که نام ایران شناسی را بر خود دارد تنها نام ایران شناسی را یدک می کشد و خروجی قابل توجهی در این سال ها ارائه نداده است؟

دیگر سازمان ها نیز همین رویه را پیش گرفته اند پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری در زمینه انتشار آثار کتاب های ایرانشناسی ضعیف عمل نموده است و شاید در سال به برگزاری چند همایش در حوزه های گوناگون بسنده کند. انتظار می رود سازمانی که در استان های ایران نیز شعبه دارد پژوهشگرانی را به کمک بطلبد تا درباره ناشناخته های شهر خود بنویسند تا گردشگری شهرهای کوچک رونق یابد.

اگر بخواهیم سراغ ناشران حوزه های ایرانشناسی نیز برویم ناشران اندکی در این حوزه به صورت تخصصی فعالیت می نمایند و ناشران دیگر در کنار انتشار کتاب های رمان و روانشناسی و آشپزی و... چند کتاب ایرانشناسی و گردشگری با موضوعات تکراری و بعضا اطلاعات و داده های اشتباه منتشر و روانه بازار کتاب ایران می نمایند. بیشتر آنها نیز یا ترجمه صرف و یا دارای مطالب تکراری است. بنابراین می توان گفت که علم ایرانشناسی و گردشگری تا حدودی درگیر کتاب سازی شده است.

اگرچه نوشتن درباره سفر می تواند یکی از حرفه های بسیار جذاب باشد اما هرکسی برای این کار ساخته نشده است. در حقیقت کوشش برای زندگی کردن به عنوان کسی که نویسنده سفر است، می تواند هزینه بردار باشد و به روحیه ای خاص احتیاج دارد و فرد باید محدودیت هایی ویژه برای زندگی خود تعریف کند.

دان جورج و جانین ابرلی در کتاب چگونه سفرنویس شویم (انتشارات ایران شناسی) درباره سختی های سفرنویسی چنین می نویسند: سفر آسان نیست، به ویژه زمانی که در یک مأموریت هستید تا اطلاعات و تجربیاتی را به دست بیاورید که بتوانید با آن یک داستان خوب بنویسید. مهم نیست چقدر خسته هستید. باید شرایط را درک نموده، بر تفاوت های فرهنگی غلبه کنید و از موانع زبانی عبور کنید و به آرامی غذاهایی را که معده شما را به هم می ریزد ببلعید. شما باید شهامت آن را پیدا کنید با مردمی که هرگز قبلاً دیدار ننموده اید صحبت کنید و یاد بگیرید به مهربانی غربیه ها اعتماد کنید.

باید به این نکته هم توجه کرد که کتاب های گردشگری در ایران برای دو گروه مخاطب فراوری و منتشر می گردد؛ دسته ای کتاب های علمی و تخصصی که برای دانشجویان و پژوهشگران این حوزه به رشته تحریر درمی آید و دسته دیگر کتاب های کاربردی که برای علاقه مندان گردشگری و در واقع عموم مردم تألیف می گردد. متأسفانه آثار تألیفی و ترجمه ای در هر دو دسته مذکور دارای ضعف ها و نواقص بسکمک است. از یک سو در تألیف کتاب های آکادمیک و تخصصی احتیاج دانشجویان و پژوهشگران این رشته مورد توجه قرار نمی گیرد و از دیگر سو کتاب هایی که برای عموم مردم نوشته می گردد، فاقد استانداردهای ضروری است و اطلاعات نادرستی را در خود جای داده اند. البته این موضوعات شامل همه ناشران نمی گردد چراکه ناشرانی نیز در این بازار آشفته فعالیت دارند که برای خود نقشه راه مشخصی ترسیم نموده اند و به صورت تخصصی به انتشار کتاب های گردشگری می پردازند و به تبع مخاطبان خاص خود را دارند.

پژوهشگران ایران شناسی بر این باورند که با وجود مسائل پیش روی ناشران در زمینه انتشار کتاب های گردشگری راهکارهایی برای برون رفت از این شرایط وجود دارد؛ استفاده از مطالب پژوهشی، ترجمه قوی آثار خارجی، تألیف کتاب های کاربردی تر در زمینه گردشگری، احتیاجسنجی مخاطبان و حمایت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کشور، بنیاد ایران شناسی و... از ناشران فعال در این حوزه از جمله این راهکارهاست که می تواند تا حدی وضع آشفته بازار کتاب های گردشگری را سر و سامان دهد.