هفت ماموریت رئیس جدید بورس از نگاه یازده صاحب نظر بازار سرمایه - وبلاگ ستاره

به گزارش وبلاگ ستاره، خبرنگاران : شروع توفانی بورس در سال جدید با موجی از اخبار، تحولات و تغییرات در راس بازار سرمایه همراه بود.

به گزارش وبلاگ ستاره حسن قالیباف اصل در حالی به عنوان رئیس جدید سازمان بورس و اوراق بهادار انتخاب شد که یازده صاحب نظر بازار سرمایه در گفت وگو با دنیای اقتصاد از اولویت های رئیس جدید سازمان گفتند؛ افزایش نظارت بر معاملات و دستکاری قیمت ها، حذف محدودیت های معاملاتی از جمله دامنه نوسان و حجم مبنا، تسهیل ورود شرکت ها به بازار سهام، برطرف مسائل سامانه معاملات، تعمیق بازار بدهی، تسهیل افزایش سرمایه ها به طور خاص از طریق صرف سهام و همچنین تعمیق و توسعه ابزارهای اقتصادی از جمله هفت مورد مهمی است که فعالان بازار سرمایه درخواست دارند تا سکاندار جدید بورس در اولویت بهبود قرار دهد.

همچنین فعالان بازار سرمایه انتظار دارند قالیباف اصل برنامه خود را برای هدایت نقدینگی بالایی که این روزها در بازار موج می زند به طور شفاف بیان کند و تاکید دارند که تعمیق و توسعه بازار سرمایه تنها با همگرایی کامل ارکان، فعالان و کارشناسان محقق خواهد شد. ضمن اینکه درخواست داشته اند سکاندار جدید بورس از تصمیمات خلق الساعه و ابلاغ مصوبات یک شبه به شدت پرهیز کند. جزئیات بیشتر از نظرات فعالان بازار را در ادامه می خوانیم.

نقدینگی و نقدشوندگی را دریابید

سیدروح الله حسینی مقدم: بازار سرمایه در مقاطع گذشته با حجم اندکی از پول و نقدینگی روبه رو بود و در واقع سرمایه های افراد بیشتر در بازارهای موازی جریان داشت تا در بورس. این در حالی است که تمامی مولفه ها حکایت از ورود پول های جدید به بازار سرمایه دارد و باید این نقدینگی صرف بهبود نقدشوندگی شود. در این راستا رئیس جدید سازمان بورس باید اولویت هایی از جمله نظارت بیشتر بر معاملات به جای سخن گفتن از حباب را در پیش گیرد و برای پذیرش تعداد بیشتر شرکت ها و به ویژه بنگاه های عظیم در بورس تلاش کند. از ابلاغ مقررات و مصوبات خلق الساعه بپرهیزد و برخی محدودیت های معاملاتی از جمله حجم مبنا و دامنه نوسان را برطرف کند. همچنین با برگزاری جلسات و نظرخواهی از فعالان بازار سرمایه، راه حلهای مناسب در راستای افزایش نقدشوندگی و تعمیق بازار سرمایه ارائه کند.

پنج ضلعی مهم انتظارات

ولی نادی قمی: مهم ترین اهداف بازار سرمایه را می توان در تجهیز سرمایه های خرد مردمی در جهت راه اندازی پروژه های کلان اقتصادی و افزایش شفافیت اقتصادی جست وجو کرد. در این ارتباط می توان انتظارات زیر را در پنج سرفصل مهم از سکاندار جدید سازمان بورس و اوراق بهادار انتظار داشت:

1- تسهیل تامین اقتصادی شرکت ها، پروژه ها و فعالیت های کارآفرینانه.

2- حذف گره های موجود در تقابل آزادانه عرضه با تقاضا که مدت ها است در قالب حجم مبنا و دامنه نوسان مانع از شفافیت بازار شده است.

3- تسهیل ورود شرکت ها به بورس و فرابورس.

4- نظارت صحیح بر بازار و ممانعت از دستکاری قیمت اوراق بهادار.

5- تقویت نهادهای اقتصادی بازار سرمایه و به تبع آن افزایش تحلیل و اطلاعات پردازش شده.

فاکتورهای مهم چیست؟

عظیم ثابت: در حال حاضر بازار سرمایه در یک پیچ تاریخی و اقبال گسترده ملی قرار گرفته است و طبیعتا پذیرش پست ریاست سازمان از سوی دکتر قالیباف اصل، چالش ها و فرصت های زیادی را پیش روی ایشان قرار خواهد داد. در این راستا انتظار می رود با همگرایی کامل ارکان بازار سرمایه و فعالان با سکاندار جدید، عبور از این شرایط حساس، نتایج مثبتی به دنبال داشته باشد. در گام نخست انتظار می رود که رئیس جدید سازمان بورس، ثبات را به بازار برگرداند؛ چند فاکتور مهم از جمله امنیت سرمایه گذاری، کسب سود معقول و منطقی و افزایش نقدشوندگی و شفافیت به عنوان مهم ترین مولفه هایی است که تنها با تعامل و هم اندیشی تمامی فعالان بازار به هدف اصلی که همان ایجاد توازن میان نقدینگی ورودی و تعمیق بازار است، منتهی می شود. به همین دلیل توسعه عرضی بازار سرمایه با ورود شرکت های عظیم به بازار، افزایش میزان سهام شناور آزاد شرکت ها، ارائه راه حلهای مناسب برای سرعت بخشیدن به فرایند افزایش سرمایه شرکت ها و تسریع تامین اقتصادی بنگاه ها باید در اولویت کاری قرار گیرد.

ارائه راه حل مناسب

فردین آقاعظیمی: مسائل فعالان بازار سرمایه تماما و صرفا خلاصه شده در سامانه های معاملات یا محدودیت هایی از جمله دامنه نوسان قیمت یا موضوعاتی از این دست نیست. در واقع یکی از عظیم ترین موارد و ایرادها به قوانین خلق الساعه و ابلاغیه های به ظاهر غیرکارشناسی وارد است. به نظر می رسد اشکال اساسی در وضع این گونه قوانین به سطوح مدیران ارشد اقتصادی کشور مربوط است. معتقدم در مقابل نگاه از بالای مسوولان اقتصادی، ما هم وظیفه داریم نسبت به نقاط ضعف و کاستی های موجود در بازار سرمایه انتقاد کنیم و راه حل پیشنهاد دهیم.

از سوی دیگر یکی از موارد مهم موضوع ارائه پیش بینی سود هر سهم (EPS) است. در حال حاضر ارزش ویژه شرکت های بورسی به شکل TTM (سود محاسبه شده بر مبنای 12ماه انتهایی) برآورد می شود که بر این اساس انعکاس صورت های اقتصادی میان دوره ای است. در این راستا یکی از دغدغه های مقام ناظر و شرکت های بورسی مربوط به عملکرد شرکت هایی است که اساسا سود عملیاتی ندارند و از سوی دیگر با ارزش بازاری به مراتب بیش از ارزش ذاتی معامله می شوند. در این راستا باید راه حل مناسبی درنظر گرفته شود.

بازار بدهی را دریابید

علیرضا توکلی کاشی: به طور متوسط در کلیه کشورهای دنیا، بازار بدهی (شامل تسهیلات بانکی و اوراق بدهی) حدود 70درصد بازار اقتصادی را به خود اختصاص داده است. در مقابل، بازار سهام نیز، حدود 30درصد بازار اقتصادی کشورها را در اختیار گرفته است.

در ایران سهم بازار سهام در کل بازار اقتصادی به طور متوسط 31درصد بوده و عمدتا سهمی کمتر از 40درصد داشته است. اما بررسی ها نشان می دهد سهم بازار سهام در پایان سال 1398، از رقم 50درصد نیز فراتر رفته و در نزدیکی مرز 60درصد قرار گرفته است. این آمار زنگ خطری را برای مسوولان به صدا درآورده است، زیرا ارزش بازار سهام نه تنها از نرم های بین المللی خود فاصله گرفته، بلکه از میانگین بلندمدت خود نیز عبور کرده و از منظر تناسب با بازار اقتصادی کشور، رکوردهای جدید و بی سابقه ای را به دست آورده و در پایان سال 1398گذشته به رقم 1/ 59درصد رسیده است.

از طرف دیگر، سهم قابل توجهی از بازار بدهی کشورها متشکل از انواع اوراق بدهی بازارپذیر است که این اوراق در بازارهای سهام و خارج از آنها مورد معامله قرار می گیرند و در مقابل سهم تسهیلات بانکی عمدتا کمتر از 30درصد است. این در حالی است که سهم اوراق بدهی در ایران بسیار اندک بوده و در مقابل تسهیلات بانکی حدود 91درصد سهم بازار بدهی را در اختیار گرفته اند.

با توجه به جو بسیار مثبت موجود در بازار سرمایه، وقت آن است که با اصلاح یکی از اشتباهات تاریخی سازمان بورس، که به موجب آن صندوق های سرمایه گذاری با درآمد ثابت را ملزم به خرید سهام کرده بود، این الزام حذف شده و از این نوع صندوق های سرمایه گذاری خواسته شود تا سهام موجود در پرتفوی خود را که در حال حاضر بالغ بر 20 هزار میلیارد تومان تخمین زده می شود در بازار سهام عرضه کنند. با این شیوه نه تنها قاعده مدیریت سبد دارایی صندوق های سرمایه گذاری با درآمد ثابت اصلاح می شود، بلکه با عرضه این سهام، بخشی از تشنگی بازار سهام نیز برطرف می شود. در این رهگذر، ظرفیت خالی نیز در این نوع از صندوق ها برای خرید انواع اوراق بدهی با هدف تامین اقتصادی بخش خصوصی و دولتی مهیا شده و بخش خصوصی و دولت نیز می توانند در این شرایط بحرانی که به منابع اقتصادی نیاز دارند، با فروش اوراق خود، به تقاضای این صندوق ها برای پر کردن ظرفیت خالی ایجادشده پاسخ دهند. رئیس جدید سازمان بورس می تواند با یک مصوبه یک خطی، مشکل فوق را مرتفع کرده و خدمت عظیمی به بازار سرمایه و توسعه آن کند.

جناب آقای دکتر قالیباف عزیز، بخش عمده ای از فرصت چند ماه اخیر بازار سرمایه، بدون اینکه دستاورد ملموسی در تامین اقتصادی کشور به همراه داشته باشد، از بین رفت. امروز را دریابید، گاهی خیلی زود، دیر می شود.

راه حلهایی برای بهبود سامانه معاملات

علیرضا تاج بر: یکی از مهم ترین معضلات کنونی بازار سرمایه، مسائل ایجادشده در سیستم و هسته معاملات است. در حال حاضر با افزایش حجم نقدینگی در بازار سرمایه، فشار زیادی روی هسته معاملات وجود دارد. بروز هرگونه اختلال در عملکرد سامانه معاملات، کل بازار سرمایه را تحت تاثیر خود قرار می دهد و علاوه بر نارضایتی سرمایه گذاران، مسائل فراوانی را متوجه کلیه نهادهای فعال در بازار سرمایه به خصوص شرکت های کارگزاری خواهد کرد. آنچه مسلم است این سامانه معاملات جوابگوی نیاز فعلی بازار نیست و در واقع جوابگوی توسعه های آینده بازار نخواهد بود.

به نظر می رسد در میان مدت باید سامانه معاملاتی قوی تری را جایگزین کرد. همچنین در کوتاه مدت به منظور کاهش فشار روی هسته معاملات و در راستای برطرف مسائل حیاتی نرم افزاری بازار پیشنهاد می شود که در گام نخست برای کاهش تعداد سفارش های ارسالی به هسته معاملات، محدوده قیمت در عرضه های اولیه برداشته شود و رقابت قیمتی کاملا باز در عرضه های اولیه وجود داشته باشد. همچنین پیشنهاد می شود پس از عرضه های اولیه به منظور جلوگیری از ایجاد صف های خرید طولانی که خود فشار بر هسته معاملات را افزایش می دهد، به مدت محدود به طور مثال دو یا سه روز بعد از عرضه اولیه، دامنه نوسان حذف یا حداقل سه برابر دامنه نوسان معمول شود.

کاهش تدریجی حجم مبنا و در نهایت حذف این مولفه، افزایش تدریجی دامنه نوسان در راستای برطرف پدیده صف نشینی و افزایش حدبیشتر تعداد سفارش هر سهم در هر سفارش از جمله دیگر مواردی است که انتظار می رود سکاندار جدید بازار سرمایه، توجه بیشتری به آن داشته باشد.

از رئیس سازمان بورس انتظاری ندارم!

شهریار هاشمی طباطبایی: می پرسند از رئیس سازمان بورس چه انتظاراتی دارید؟ جواب من این است که من هیچ انتظاری ندارم، اما می توانم تصور کنم اگر خودم در این سمت بودم، چگونه فکر و عمل می کردم.

1- دامنه نوسان قیمت ها را از محدوده های فعلی تغییر داده و همانند بورس های تمام کشور های دیگر می کردم. اما نه در شرایط حاضر و به ناگهان. به نظرم مسیری باید طی شود تا این اتفاق بیفتد. با این کار، بسیاری از انحرافات در بخش معاملات به صورت ریشه ای و برای همیشه اصلاح می شود.

2- وجود یک پلیس بورسی، کارشناس، جدی و کاملا سختگیر و علنی یک اولویت عظیم است. منظور از پلیس، بخش نظارتی است بر عملکرد مدیران، سهامداران و همه بازیگران که بتواند جلوی فساد پنهان و آشکار را بگیرد و خود متهم به فساد نشود. کارشناسان و ناظران این بخش بچه های تازه فارغ التحصیل شده از دانشگاه نباشند. اصطلاحا گرگ بازار باشند و ساختار مشوق برای افشای تخلف، توسط عوامل دلسوز بازار را نیز فراهم می کردم.

3- برای تصویب مقررات، تجربه های بین المللی را مطالعه می کردم، مشورت می کردم، راست می گفتم و به حرفی که می زدم پایبند می ماندم. به مرور اعتبار لازم را به سمتی که بیش از هرچیزی به صداقت و اعتماد نیاز دارد، برمی گرداندم.

4- فرایند تامین اقتصادی شرکت ها را بسیار تسهیل می کردم، چگونه؟ امکان افزایش سرمایه از محل صرف سهام را بهبود می بخشیدم. علاوه بر این، بحث انتشار اوراق تامین اقتصادی با وجود توسعه نسبی، هنوز خیلی گران و وقت گیر است. اصلی ترین نیاز اقتصاد، کارآیی تامین اقتصادی از بورس است، نه صرفا خرید و فروش سهام شرکت ها.

5- حالا که به هر دلیلی بورس همه گیر شده، آموزش سواد اقتصادی به مردم ضروری است.

6- عرضه اولیه سایر شرکت ها به منظور تامین اقتصادی و افزایش سهام شناور شرکت های فعلی را در دستور کار جدی خود قرار می دادم.

7- صدای همه سهامداران از ضعف هسته معاملات، نرم افزارهای آنلاین و سایت tse درآمده، تلاش می کردم اصلاح شود.

8- شرایط ورود سرمایه گذاران خارجی (حتی ایرانی های مقیم خارج) را تسهیل و اعتمادشان را بر می گرداندم.

می دانم که موقعیت رئیس سازمان بورس بسیار سخت است. همه عوامل دنبال منفعت خود هستند. با اقتصادی مواجهیم که در عمل اقتصاد معتقد به بازار آزاد نیست و باید با تعامل جلو برود. ایشان باید مقررات در حال تغییرات دائم را به بازار بخوراند و دائم زیر ذره بین انسان های باهوش و سرمایه گذار باشد. آن هم با مردم پرریسک و صاحب توقع ما. با این شرایط من حتما این سمت را قبول نخواهم کرد!

برطرف نواقص در راستای بهبود عملکرد

حافظ عزیزی نقش: هر چند سال گذشته و نخستین ماه سال جاری شاهد ورود نقدینگی با حجم بسیار بالایی به بازار سهام بودیم ولی متأسفانه نه تنها توسعه و گسترش بازار به طور همگن در همه ابعاد آن صورت نگرفت، بلکه در مقابل، موانع توسعه ای لاینحل بسیاری فراروی بورس تهران و فعالان بازار ایجاد شد. حال با تغییرات جدید در سطح مدیریتی در سازمان بورس، لزوم توجه بیشتر و برطرف موانع و مسائل عدیده موجود در بستر فعالیت های بازار سرمایه بیش از پیش احساس می شود.

نخست نگاهی به نقدها و نقاط ضعف و نواقص فعلی بورس بیندازیم: عدم توفیق در ارتقای زیرساخت های فنی و الکترونیکی معاملات و سامانه های پس از معاملات، عدم عرضه کافی سهام و سطح شناوری پایین شرکت ها، عدم پایداری و تواتر تغییرات در برخی مقررات، دستورالعمل ها و ریزساختارهای بازار که تبدیل به یک معضل عظیم و ایجاد نااطمینانی مردم و سهامداران شده را می توان از مهم ترین ضعف ها در کاهش عملکرد بازار سرمایه بیان کرد. در این راستا لزوم گسترش و افزایش عرضه های اولیه، تصویب مشوق های جدید اقتصادیاتی،ثبات بازار سرمایه در تکانه های اقتصادی با حضور ابزارهای متنوع،افزایش سطح اقدامات نظارتی و جلوگیری از تخلفات، اصلاح قوانین افشا و پذیرش، نقدشوندگی سهام عدالت، تلاش برای تعیین نرخ منطقی بهره مالکانه و حقوق دولتی معادن، تعامل بیشتر با کارشناسان با تجربه و پیشکسوت بازار، هم افزایی و مشارکت با کنندگان سهامداران حقیقی بازار در تصمیم گیری ها و خودداری از خودرایی از مهم ترین اولویت ها و نیازهای بازار سرمایه کشور و سهامداران از رئیس جدید سازمان بورس اوراق بهادار است.

نیاز به هم افزایی بیشتر

حسام حسینی: شاید مهم ترین رسالت سازمان بورس را بتوان وضع قواعد منصفانه ای دانست که در آن یک بازار حقیقی بتوان شکل داد. این در حالی است که محدودیت های حجم مبنا و دامنه نوسان بیش از هرچیز، سازمان بورس را از این رسالت دور کرده است. همچنین توسعه ابزارهای نوین و به طور خلاصه تبدیل بازار سرمایه سنتی به بازار سرمایه مدرن از مسیری که نمونه های پیروز دنیا طی کرده اند، باید ساده ترین و اساسی ترین وظیفه این نهاد باشد. از آنجاکه بازار سرمایه ما خصوصا در 2 سال اخیر بیشتر نقش در رشد ثروت را ایفا کرده است انتظار می رود نقش این بازار در تامین اقتصادی شرکت ها از طریق افزایش سرمایه خصوصا از محل صرف سهام نیز بیشتر مورد توجه قرار گیرد و محدودیت مرتبط با این نوع افزایش سرمایه تا حد ممکن برطرف شود. همچنین با توجه به کسری بودجه عظیم دولت در سال جاری و نقش حیاتی بازار سرمایه چه در تامین اقتصادی از طریق فروش سهام شرکت های دولتی و چه در تامین اقتصادی از طریق اسناد خزانه و اوراق مشارکت دولتی، نیاز به هم افزایی بیشتری با دولت جهت مدیریت این تامین اقتصادی است.

متاسفانه یکی از مواردی که در سال های اخیر مورد غفلت واقع شده وضع قوانین سختگیرانه درخصوص دستکاری قیمت است؛ در حال حاضر و با توسعه فضای مجازی یکی از معمول ترین فعالیت ها اقدامات سفته بازانه و دستکاری قیمت سهام است و تقریبا هیچ ابزار و قانون محکمی برای برخورد جدی با دستکاری قیمت که در دنیا از مصادیق جرم به شمار می رود، وجود ندارد.

پرهیز از رفتار سلیقه ای ناظران

علی صادقپور: از عظیم ترین مسائل بازار سرمایه که فعالان، انتظار برطرف آن را از رئیس جدید دارند، مساله سامانه و هسته معاملات است. در حالی این روزها شاهد کندی معاملات و قطع ارتباط کارگزاری ها با هسته معاملات بودیم که از ریسک های سیستماتیک این روزهای بازار به حساب می آید. سلامت بازارسرمایه از نظر فنی، از جمله وظایف اصلی سازمان بورس به شمار می آید و توقع فعالان بازار این است که در اسرع وقت مسائل هسته معاملاتی برطرف شود.

از دیگر توقعات اهالی بازار سرمایه از رئیس جدید سازمان بورس و اوراق بهادار، افزایش نقدشوندگی بازار و صیانت از شفافیت بازار و عدم رفتار سلیقه ای ناظران بر بازار است، به گونه ای که توقف نمادها، عدم تایید و ابطال معاملات طبق قانون صورت پذیرد و شامل تمام بازار شود، به نحوی که سازمان بورس به رسالت خود که همان نظارت و قاعده سازی است متعهد باشد. توسعه ابزارهای طراحی شده و تلاش برای دوطرفه کردن بازار با رونق ابزار فروش تعهدی از دیگر انتظارات بازار سرمایه از رئیس جدید سازمان بورس است. مساله مهم دیگر ورود حجم بی سابقه نقدینگی به بازار سرمایه است.

فعالان بازارسرمایه انتظار دارند دکتر قالیباف برنامه خود را برای هدایت این نقدینگی و جلوگیری از ایجاد حباب در بازار سرمایه به طور شفاف بیان کنند چرا که اعتماد سرمایه گذاران به بازارسرمایه، طی چندین سال ایجاد شده است و در صورت حبابی شدن بازار و سقوط آن، این اعتماد گرانبها از دست می رود و سازمان بورس با حجم زیادی از نقدها روبه رو خواهد شد. تعمیق بازارسرمایه از طریق عرضه شرکت هایی که در صف عرضه اولیه هستند و همچنین ایجاد بستر هموار برای تشکیل و رونق صندوق های سرمایه گذاری می تواند راه حل مناسبی برای هدایت نقدینگی باشند. بازارهای اقتصادی نیازمند نقدینگی و جریان پول هستند و نباید آن را به عنوان تهدید قلمداد کرد، بلکه باید به دید فرصت جهت رشد و توسعه بازارسرمایه به آن نگاه کرد. با تسهیل فرایند صدور مجوز و گسترش نهادهای اقتصادی نظیر سبدگردانی ها و شرکت های مشاور سرمایه گذاری و همچنین فرهنگ سازی سرمایه گذاری غیرمستقیم در بازارسرمایه، رفتار بازار عقلایی تر و بیشتر بر مبنای تحلیل خواهد بود.

زمانی برای تعمیق بازار

حسن قاسمی: بازار سرمایه طی 10 سال گذشته گام های بسیار عظیمی در زمینه ایجاد ابزارها و نهادهای اقتصادی جدید برداشته است و خوشبختانه بیشتر ابزارهای اقتصادی مورد استفاده در بازارهای پیشرو، هم اکنون در کشورمان اجرایی شده اند. به نظر می رسد در حال حاضر زمان تعمیق و گسترش نفوذ ابزارهای طراحی شده است و باید جهت افزایش حجم معاملات و میزان استفاده از آنها برنامه ریزی کرد. نکته دیگر ساماندهی بسترهای معاملاتی حوزه IT در بازار سرمایه است. سیستمی که برای انجام کمتر از 100 هزار تراکنش در روز طراحی شده، امروزه حدود یک میلیون معامله در روز انجام می دهد و هر لحظه امکان انفجار آن وجود دارد. در کنار نرم افزار معاملات، موضوع سامانه پس از معاملات، که هنوز در بستر DOS فعال می شود نیز باید ارتقا یابد.